Od słupka Kaczyńskiego do największej w Polsce sztucznej wyspy. Tak powstaje przekop Mierzei Wiślanej [ZDJĘCIA]

BARTOSZ BAŃKA

1 z 23

16 października 2018 r., plaża w miejscowości Skowronki. Tuż przed wyborami samorządowymi prezes PiS Jarosław Kaczyński wkopuje słupek geodezyjny, symbolicznie rozpoczynając przekop Mierzei Wiślanej. Asystowali mu elbląski poseł PiS Jerzy Wilk i Marek Gróbarczyk, ówczesny minister gospodarki morskiej. - Mamy pełne prawo uczynić to, co za chwilę uczynimy - zapowiadał prezes PiS przed wbiciem łopaty. Dziennikarze i opozycja zwrócili uwagę, że była to powtórka z przeszłości. W 2015 r. podczas kampanii do parlamentu 'symboliczną łopatę' wbił w piasek poseł PiS Andrzej Jaworski, a cztery lata wcześniej - Anna Fotyga, była minister spraw zagranicznych w pierwszym rządzie PiS.

BARTOSZ BAŃKA

2 z 23

Tym razem Jarosław Kaczyński przekonywał, że będzie inaczej, choć uroczystości odbyły się z pominięciem jakichkolwiek decyzji administracyjnych. - Klamka zapadła. Jeśli chodzi o zdobycie dokumentów, to jest to kwestia kilku tygodni. Dzisiaj pokazujemy ostatecznie, że Polska ma pełną suwerenność - zapewniał Kaczyński. Kaczyński obiecywał przekop Mierzei Wiślanej od początku lat 90., kiedy był senatorem z Elbląga. Idea przekopu ma tutaj wielu zwolenników, bez względu na barwy polityczne. W 2007 r., na ostatnim posiedzeniu pierwszego rządu PiS, Kaczyński - jeszcze jako premier - podpisał decyzję o budowie kanału. A co się stało ze słupkiem? Prawdopodobnie drugiego dnia po uroczystościach porwały go fale.

DOMINIK WERNER

3 z 23

14 lutego 2019 r. wojewoda pomorski Dariusz Drelich wydał zgodę na wycinkę drzew pod przekop Mierzei Wiślanej. Decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności. Kilka godzin po decyzji wojewody na Mierzeję Wiślaną wjechał ciężki sprzęt do wycinania drzew. Drelich wydał zgodę na wycinkę drzew, mimo iż na początku stycznia Komisja Europejska zwróciła się do polskiego rządu z prośbą o wstrzymanie prac na Mierzei i zapytała o oddziaływanie inwestycji na środowisko.

DOMINIK WERNER

4 z 23

Jarosław Kaczyński nie rzucał słów na wiatr. 31 grudnia 2018 r. minister Marek Gróbarczyk ogłosił, że udało się uzyskać pozwolenia i rozpisać przetarg na pierwszy etap inwestycji: budowę kanału żeglugowego oraz sztucznej wyspy na Zalewie Wiślanym. - Myślę, że w ciągu trzech miesięcy jesteśmy w stanie to rozstrzygnąć - powiedział wtedy Gróbarczyk. Szacowany koszt całej inwestycji wynosił wówczas 880 mln zł, ale ta kwota zdążyła potem sporo urosnąć.

MICHAŁ RYNIAK

5 z 23

Przeciwni inwestycji byli mieszkańcy miejscowości na mierzei, szczególnie Krynicy Morskiej, którzy utrzymują się z turystyki. Obawiają się nie tylko tego, że budowa utrudni dojazd do ich miejscowości, ale także jej dalekosiężnych skutków - zanikania plaż i wywołanego wydobywaniem namułów mętnienia wody. Od decyzji środowiskowej w tej sprawie odwołali się zarząd województwa pomorskiego i ekolodzy. Inwestycję nazywają eksperymentem na żywym organizmie i przypominają, że przechodzi ona przez cenne przyrodniczo tereny Natura 2000.

DOMINIK WERNER

6 z 23

Maszyny pracowały dzień i noc, wycięły tysiące drzew. Prace prowadzono w asyście policji, straży leśnej i prywatnej firmy ochroniarskiej. Z góry teren patrolował samolot straży granicznej. Obszar wycinki był ogrodzony, obowiązywał całkowity zakaz wstępu, a dziennikarzom zabraniano robienia zdjęć i filmów.

DOMINIK WERNER

7 z 23

Lasy Państwowe i Urząd Morski w Gdyni uzasadniały niezwykłe tempo wycinki specustawą o Mierzei Wiślanej, w której mowa, że drzewa można usuwać tylko do końca lutego 2019 r., bo od 1 marca obowiązuje okres ochrony miejsc gniazdowania ptaków. Leśnicy przekonywali z kolei, że wbrew temu, co pokazują media, wycinka jest niewielka. - Jej obszar obejmuje niespełna 25 ha, to jedynie 0,5 proc. lasów na mierzei. Odbywa się w pasie o szerokości 200 m i długości 1 km - mówił Mariusz Potoczny, nadleśniczy Nadleśnictwa Elbląg, które wykonuje wycinkę.

BARTOSZ BAŃKA

8 z 23

Marzec 2019 r. Wizja lokalna przedstawicieli firm zainteresowanych budową kanału przez Mierzeję Wiślaną, w miejscu planowanego przekopu.

MICHAŁ RYNIAK

9 z 23

Po tym, jak z Mierzei Wiślanej wyjechały harwestery, w te strony zawitali turyści. Kulminacja przypadła na majówkę: przyjezdnych liczono w setkach. Kierowcy zostawiali samochody gdzie popadnie, rozjeżdżając pobocze dróg i leśne dukty. Dookoła walały się śmieci. Niektórzy przychodzili z parawanami i rozpalali ogniska. Ktoś dwukrotnie wysypał żar z grilla na ziemię - konieczna była interwencja strażaków. W odpowiedzi na rosnącą popularność nowej atrakcji Urząd Morski w Gdyni wytyczył szlak do punktu widokowego.

Fot. Bartosz Bańka / Agencja Wyborcza.pl

10 z 23

4 października w Elblągu uroczyście podpisano umowę z wykonawcą pierwszego etapu przekopu: polsko-belgijskim konsorcjum firm NDI i Besix. Wyceniły swoje usługi na 992 mln zł i była to najtańsza oferta w przetargu. Mimo to rząd musiał dołożyć do inwestycji ćwierć miliarda więcej niż planował.

Fot. Bartosz Bańka / Agencja Wyborcza.pl

11 z 23

Praca wre, ale protesty nie ustają. 14 lutego 2020 r. aktywiści z Obozu dla Mierzei Wiślanej organizują nietypowy happening: przeszmuglowali na plac budowy łóżko, a następnie dwójka aktywistów, naga od stóp do głów, wskoczyła pod grubą kołdrę. Odziani towarzysze trzymali w rękach transparenty i niebieskie serca. Wokół nich kręcili się dziennikarze i kamery telewizyjne. Ochroniarze byli zupełnie zdezorientowani.

Fot. Bartosz Bańka / Agencja Wyborcza.pl

12 z 23

Pod koniec maja z wizytą na przekop przyjechali prezydent Andrzej Duda, premier Mateusz Morawiecki oraz minister gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej Marek Gróbarczyk. Trudno było nie odnieść wrażenia, że wizyta na przekopie Mierzei Wiślanej była częścią kampanii wyborczej Andrzeja Dudy przed ogłoszonymi na 28 czerwca wyborami prezydenckimi. Przekop Mierzei Wiślanej nazwał 'jedną z wielkich inwestycji, które mają miejsce w kraju'. - Ma dać żeglarzom i Polsce suwerenność i wolność w zakresie korzystania z Zalewu Wiślanego - mówił.

Fot. Bartosz Bańka / Agencja Wyborcza.pl

13 z 23

Tłumy gapiów ściągające na przekop skłoniły Nadleśnictwo Elbląg i wykonawcę do urządzenia punktu widokowego na jednym ze wzniesień. Tuż przy ogrodzeniu można podziwiać plac budowy i Zalew Wiślany. Na dociekliwych czekają dwie tablice informujące o inwestycji.

mat. pras. NDI/Besix

14 z 23

Przekop Mierzei Wiślanej. Trwa budowa sztucznej wyspy

Fot. Michał Ryniak / Agencja Wyborcza.pl

15 z 23

Właściwe prace przy przekopie wystartowały z początkiem 2020 r. Na placu budowy ustawiono piętrowe baraki dla robotników, zaś obok nich ciężki sprzęt: spychacze, wywrotki i walce. Teren ogrodzono parkanem. Tuż przy jezdni ułożono stosy karp. Po wycince i wizycie koparek ukształtował się iście księżycowy krajobraz. Jeszcze latem nieużytki zarastała dziko trawa, gdzieniegdzie krzewy, a teraz nie został po nich żaden ślad.

NDI/Besix

16 z 23

1,984 mld zł - taka kwota jest zapisana w projekcie nowelizacji uchwały Rady Ministrów o planie przekopu Mierzei Wiślanej. Przypomnijmy: jeszcze w marcu 2019 r. Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej zapewniało, że budowa będzie kosztować 880 mln zł.

Materiały prasowe NDI/BESIX

17 z 23

Pod koniec lata robotnicy ostro wzięli się za wznoszenie portu osłonowego, czyli falochronów zachodniego i wschodniego. Zaawansowanie prac przy pierwszej masywnej ścianie oceniają na 65 proc. Wykonawca zamontuje na nim kleszcze i ściągi.

Materiały prasowe NDI/BESIX

18 z 23

Luty 2021. Zima nie przeszkadza przy przekopie Mierzei Wiślanej. Zmianie uległ jedynie harmonogram budowy sztucznej wyspy, ponieważ zamarzł Zalew Wiślany. Na mierzeję regularnie przypływają statki z kamieniem hydrotechnicznym ze Skandynawii, który służy do umacniania falochronów. Do tej pory wykonawca odebrał połowę z zamówionych 390 tys. ton.

NDI/BESIX

19 z 23

Kwiecień 2021. Budimex podpisał kontrakt warty pół miliarda złotych na drugi etap przedsięwzięcia, które połączy Elbląg z Morzem Bałtyckim. Firma z Warszawy przebuduje 10-kilometrowu odcinek rzeki Elbląg oraz wzniesie most obrotowego na wysokości podelbląskiego Nowakowa.

NDI/Besix

20 z 23

Czerwiec 2021. Wyspa o kształcie elipsy rośnie cztery kilometry na wschód od przekopu Mierzei Wiślanej. To pierwsza i największa w Polsce sztuczna wyspa. Postawiliśmy na niej stopę w momencie szczególnym dla wykonawcy. W czerwcu po dziewięciu miesiącach prac domknął 4,9-kilometrowy obwód nowego lądu. Można z niego zobaczyć domki letniskowe w Przebrnie i katedrę we Fromborku.

Fot. Michal Ryniak / Agencja Wyborcza.pl

21 z 23

Nowy ląd będzie nosił nazwę Wyspa Estyjska

Fot. Michał Ryniak / Agencja Wyborcza.pl

22 z 23

Czerwiec 2021. Wykonawca oddał do użytku Most Południowy. Kierowcy jadą jednym pasem do Krynicy Morskiej, drugim do Stegny. Po obu stronach przeprawy wyznaczono ścieżkę dla rowerzystów i pieszych. Most Południowy ma 61 metrów długości i jest jednym z najdłuższych obiektów obrotowych w Polsce. Został zbudowany na dwóch przęsłach, których rozpiętość wynosi od 19 do 42 metrów.

Fot. materiały prasowe BESIX/NDI

23 z 23

Wrzesień 2021. Rozpoczął się montaż pierwszej bramy do śluzy, która wraz z portem zewnętrznym i miejscami postojowymi będzie stanowiła przeszło 2,5 kilometra drogi wodnej. Bramy mają zapobiec mieszaniu się wód Zatoki Gdańskiej i Zalewu Wiślanego.